«Κάθε στιγμή είναι συμμετοχή στο θαύμα. Κάθε μέρα είναι
αποχαιρετισμός στα πάντα»
Η φράση αυτή συμπυκνώνει δύο μεγάλες αλήθειες της
ανθρώπινης εμπειρίας. Από τη μια, αναφέρεται στο «θαύμα» που εμπεριέχει κάθε
στιγμή, κι από την άλλη, μιλά για τον διαρκή «αποχαιρετισμό» που φέρνει μαζί
του το πέρασμα του χρόνου. Αυτός ο διττός χαρακτήρας εκφράζει την αέναη
εναλλαγή ανάμεσα στην ομορφιά της ύπαρξης και τη φθορά της.
Σε κάθε δευτερόλεπτο της ζωής μας, κρύβεται ένα είδος
θαύματος, το οποίο συχνά παραβλέπουμε. Είναι η μοναδικότητα αυτής της στιγμής,
η αίσθηση της ζωντάνιας, η αναπνοή, η επικοινωνία με τους άλλους, η δυνατότητα
να αισθανθούμε, να σκεφτούμε, να φανταστούμε. Όλα αυτά, όταν τα παρατηρήσουμε
με νηφαλιότητα, φανερώνουν τη μαγεία που διαπερνά την καθημερινότητα.
Πέρα από οποιαδήποτε θρησκευτική ή υπερφυσική διάσταση,
το «θαύμα» εδώ μπορεί να ερμηνευτεί φιλοσοφικά ως η άπειρη πολυπλοκότητα του
κόσμου. Κάθε μας βλέμμα, κίνηση ή σκέψη είναι αποτέλεσμα εκατομμυρίων αόρατων
αλυσίδων αιτίου-αποτελέσματος. Όταν το αντιληφθούμε, μπορούμε να νιώσουμε βαθιά
ευγνωμοσύνη που υπάρχουμε και συμμετέχουμε σε κάτι τόσο θεμελιώδες.
Εφόσον ζούμε μέσα στον χρόνο, οτιδήποτε εμφανίζεται και
ανθίζει, αργά ή γρήγορα δύει. Κάθε μέρα, συμβολικά και κυριολεκτικά, κλείνει
έναν κύκλο. Σηματοδοτεί το τέλος όσων ζήσαμε, αισθανθήκαμε, ελπίσαμε ή
φοβηθήκαμε μέχρι τη δύση του ηλίου. Οι «αποχαιρετισμοί» αυτοί δεν είναι
απαραίτητα δραματικοί ή τραγικοί· είναι όμως αναπόφευκτοι.
Ο αποχαιρετισμός στα πάντα μάς υπενθυμίζει την περατότητα
της ζωής, τη φθαρτότητα όλων των πραγμάτων. Είναι μια διαρκής υπενθύμιση να μην
προσκολλόμαστε σε ό,τι θεωρούμε σταθερό, γιατί τίποτα δεν είναι πραγματικά
αμετάβλητο. Μέσα από αυτό το καθημερινό «αντίο», έρχεται η επίγνωση ότι δεν
μπορούμε να κρατήσουμε τίποτα για πάντα. Μπορούμε, όμως, να τιμήσουμε αυτό που
ζήσαμε, διότι γνωρίζουμε πως αργά ή γρήγορα θα το αποχαιρετήσουμε.
Η ταυτόχρονη ύπαρξη του «θαύματος» και του
«αποχαιρετισμού» λειτουργεί σαν μια φιλοσοφική υπενθύμιση ότι στη ζωή δεν
υπάρχουν μόνο αμιγείς χαρές ή λύπες—υπάρχει πάντοτε ένα μωσαϊκό εμπειριών που
διαδέχονται η μία την άλλη. Το παροδικό της ζωής, η φθορά, λειτουργεί ως
υπόβαθρο που κάνει το «θαύμα» ακόμα πιο έντονο. Κι από την άλλη, η επίγνωση του
θαύματος δίνει νόημα στο γεγονός ότι θα χρειαστεί να πούμε «αντίο» σε όσα
αγαπήσαμε.
Οι δυο αυτές δυνάμεις—η δημιουργική και η φθαρτική—δεν
είναι αντίθετες μεταξύ τους, αλλά αλληλοσυμπληρώνονται. Χωρίς το φθαρτό, δεν θα
μπορούσαμε να εκτιμήσουμε το πολύτιμο της στιγμής. Χωρίς το θαύμα, ο
αποχαιρετισμός θα ήταν ίσως ανυπόφορος.
Η συγκεκριμένη αντίληψη του χρόνου και της εμπειρίας
είναι παρούσα σε διάφορες φιλοσοφικές και πνευματικές παραδόσεις. Οι Στωικοί,
για παράδειγμα, τονίζουν τη σημασία της εσωτερικής γαλήνης μπροστά στη διαρκή
μεταβολή. Οι βουδιστικές διδασκαλίες υπενθυμίζουν τη ματαιότητα της
προσκόλλησης, αφού η πραγματικότητα είναι συνεχής ροή. Εδώ, το αποφθεγματικό
«κάθε στιγμή είναι συμμετοχή στο θαύμα» αντηχεί με την προσεκτική παρατήρηση
του παρόντος, ενώ το «κάθε μέρα είναι αποχαιρετισμός στα πάντα» συνοψίζει το εφήμερο
της ύπαρξης.
Στρέφουμε την προσοχή μας στα μικρά, απλά πράγματα, όπως
η αναπνοή, το φως του ήλιου, η επικοινωνία. Μέσα σε αυτά, ανακαλύπτουμε το
«θαύμα» που πολλές φορές αγνοούμε.
Αναγνωρίζουμε ότι κάθε μέρα κλείνει έναν κύκλο—συμβολικά αποχαιρετούμε όσα
ζήσαμε. Με αυτή την υπενθύμιση, επιλέγουμε να ζήσουμε με λιγότερες τύψεις και
περισσότερη ευγνωμοσύνη.
Απελευθερωνόμαστε από την προσπάθεια να κρατήσουμε τα πάντα αμετάβλητα. Η ζωή
ρέει, κι εμείς μαζί της, απολαμβάνοντας όσα φέρνει το παρόν.
Συνοψίζοντας, ο συνδυασμός του θαύματος της στιγμής και
του καθημερινού αποχαιρετισμού αναδεικνύει πόσο βαθιά και πολύπλοκη είναι η
ζωή. Η επίγνωση της παροδικότητας μάς ωθεί να ανακαλύψουμε τη μαγεία μέσα στο
παρόν και να προσεγγίσουμε την ύπαρξή μας με ανοιχτή καρδιά και νου. Έτσι, κάθε
στιγμή γίνεται πολύτιμη· γίνεται ένα αληθινό θαύμα, ακόμα κι αν ξέρουμε ότι
αργά ή γρήγορα θα το αποχαιρετήσουμε.
Δημήτρης Βίκτωρ
