Θα κάνω μια μικρή σύνδεση με την συνάντηση που έγινε εδώ την περασμένη Τετάρτη.
Στην προηγούμενη συνάντηση θυμίζω, μέσα στα πολλά ενδιαφέροντα που μας είπε ο Πολυνίκης , ήρθε και η καλή ερώτηση που έθεσε ο φίλος Νίκος.
"Το νόμιμο είναι και ηθικό;" Αυτή ήταν η ερώτηση.
Ερώτηση, πολύ επίκαιρη. Ή μάλλον θα είναι πάντα επίκαιρη όσο θα υπάρχουν άνθρωποι.
Σπουδαία ερώτηση αυτή.
Και όπως όλες οι σπουδαίες ερωτήσεις, έτσι και αυτή από μόνη της κρύβει και την απάντηση.
Και ο Πολυνίκης πολύ εύστοχα μας την αποκάλυψε.
Είπε:
Το νόμιμο δεν είναι απαραίτητα και ηθικό. Υπάρχουν ηθικοί νόμοι αλλά υπάρχουν και ανήθικοι επίσης.
Οι νόμοι δεν υπάρχουν για να εφαρμόσουν την ηθική, όσο κι’ αν αυτό θα ήταν το ζητούμενο... (Άλλωστε ποιά είναι αυτή η κυρία που λέγεται Ηθική;).
Οι νόμοι υπάρχουν για να υπάρξει η συνέχεια της πόλης.
Αλλιώς η πόλη θα διαλυθεί.
Η ηθική είναι μια άλλη ιστορία.
Και για τον κάθε έναν διαφορετική.
Και αφού είναι για τον καθέναν διαφορετική, θα πρέπει να υπάρξουν νόμοι για να κυβερνηθούμε.
Μοιραία λοιπόν, πολλοί νόμοι θα θεωρούνται ή θα είναι ανήθικοι.
Η φιλοσοφία, πέρα από όλα τα άλλα, έρχεται ακριβώς εδώ, για να μας ξυπνήσει το νου και να μας βοηθήσει για το πως θα συγκλίνουμε στο τι είναι ηθικό πέρα από τους νόμους.
Στην προηγούμενη συνάντησης μας, επίσης, έκανα αναφορά στον Επίκτητο και συγκεκριμένα για αυτό που είπε για την απώλεια:
Ότι τίποτε δεν χάνεται αλλά τα πάντα επιστρέφονται.
Καλή παρηγοριά αυτή!
Ο Πολυνίκης στη συνέχεια ανέλυσε αρκετά πάνω σε αυτό.
Είπε:
Τα πάντα είναι δανεικά και τίποτε δεν είναι δικό μας.
Ακόμη και το σώμα μας δεν είναι δικό μας, αφού γερνάμε και δεν μπορούμε να του δώσουμε εντολή να σταματήσει τη φθορά και το γήρας.
Και ο Πλάτων τα ίδια λέει.
Τώρα τα ίδια λέω και εγώ γιατί τα πιστεύω.
Το ίδιο μάλλον και οι περισσότεροι από εσάς.
Ο Πολυνίκης λοιπόν, μας θυμίζει τι είπε γι’ αυτό ο Επίκτητος.
Αυτός είναι και ο ρόλος του σαν δάσκαλος.
Να μας θυμίσει και να μας αναλύσει κατανοητά, το τι είπαν οι μεγάλοι διανοητές της αρχαιότητας για τα μεγάλα ζητήματα που μας απασχολούν συνεχώς.
Στη συνέχεια μας είπε το πάρα πολύ σπουδαίο, για το τι είμαστε.
Ποιός είναι δηλαδή ο καθένας από εμάς, καθώς περνάμε μέσα από το χρόνο και συνεχώς, κάθε στιγμή αλλάζουμε και είμαστε διαφορετικοί.
Διαφορετικοί είμαστε με τις δεκαετίες, με τα χρόνια, με τις ημέρες, ακόμη και με τις στιγμές.
Αφού όλα αλλάζουν συνεχώς και τα κύτταρα όλων είναι διαφορετικά αυτή τη στιγμή, από ότι ήταν λίγο πριν μπείτε σε αυτή την αίθουσα.
Ποιοί είμαστε λοιπόν; Ποιός είναι ο κάθε ένας από εμάς;
Όσο και να το ψάχνει κανείς θα καταλήξει στο ίδιο συμπέρασμα.
Είμαστε η μνήμη μας.
Η σκέψη μας, το μυαλό μας. Αυτό είναι και το μόνο που είναι δικό μας.
Και αυτό είναι το μόνο που το κάνουμε ότι θέλουμε.
Αυτά είπε ο Επίκτητος, δια στόματος Πολυνίκη, πολύ σωστά.
Εγώ σαν ποιητής, θα σας διαβάσω ένα ποίημά μου σχετικό.
Ο ρόλος του ποιητή είναι να πάρει ένα συμβάν, έναν συλλογισμό, μια έννοια, μια θεωρία ή και όλα αυτά μαζί και να τα συμπιέσει όσο το δυνατόν περισσότερο, ώστε να τα κάνει στίχους μικρούς αλλά, περιεκτικούς.
Δύσκολη δουλειά.
Για την κατανόησή του, σας θυμίζω ότι όταν κοιτάζουμε τη νύχτα τον ουρανό βλέπουμε στην ουσία το παρελθόν. Ποτέ το παρόν.
Βλέπουμε δηλαδή, ένα τοπίο που ήδη είναι διαφορετικό από ότι είναι στην πραγματικότητα αυτή τη δεδομένη χρονική στιγμή.
Οι φωτεινές τελείες που βλέπουμε τη νύχτα στον ουρανό, είναι αστέρια και γαλαξίες, που ήδη έχουν πεθάνει, αφού το φως ταξιδεύει και φτάνει σε εμάς εκατοντάδες και χιλιάδες και εκατομύρια χρόνια μετά το γεγονός.
Δηλαδή όλα αλλάζουν και εμείς είμαστε ανίκανοι να δούμε το γεγονός τη συγκεκριμένη στιγμή που αυτό συμβαίνει.
Ότι συμβανει όμως στον μεγάκοσμο, συμβαίνει και στον μικρόκοσμό μας.
Έτσι, όχι μόνο με τη φιλοσοφία, αλλά και με τη φυσική πλέον αυτό το γνωρίζουμε.
Αλλάζουμε την κάθε στιγμή. Αλλάζουμε συνεχώς, ασταμάτητα.
Σας διαβάζω το ποίημα.
Στην προηγούμενη συνάντηση θυμίζω, μέσα στα πολλά ενδιαφέροντα που μας είπε ο Πολυνίκης , ήρθε και η καλή ερώτηση που έθεσε ο φίλος Νίκος.
"Το νόμιμο είναι και ηθικό;" Αυτή ήταν η ερώτηση.
Ερώτηση, πολύ επίκαιρη. Ή μάλλον θα είναι πάντα επίκαιρη όσο θα υπάρχουν άνθρωποι.
Σπουδαία ερώτηση αυτή.
Και όπως όλες οι σπουδαίες ερωτήσεις, έτσι και αυτή από μόνη της κρύβει και την απάντηση.
Και ο Πολυνίκης πολύ εύστοχα μας την αποκάλυψε.
Είπε:
Το νόμιμο δεν είναι απαραίτητα και ηθικό. Υπάρχουν ηθικοί νόμοι αλλά υπάρχουν και ανήθικοι επίσης.
Οι νόμοι δεν υπάρχουν για να εφαρμόσουν την ηθική, όσο κι’ αν αυτό θα ήταν το ζητούμενο... (Άλλωστε ποιά είναι αυτή η κυρία που λέγεται Ηθική;).
Οι νόμοι υπάρχουν για να υπάρξει η συνέχεια της πόλης.
Αλλιώς η πόλη θα διαλυθεί.
Η ηθική είναι μια άλλη ιστορία.
Και για τον κάθε έναν διαφορετική.
Και αφού είναι για τον καθέναν διαφορετική, θα πρέπει να υπάρξουν νόμοι για να κυβερνηθούμε.
Μοιραία λοιπόν, πολλοί νόμοι θα θεωρούνται ή θα είναι ανήθικοι.
Η φιλοσοφία, πέρα από όλα τα άλλα, έρχεται ακριβώς εδώ, για να μας ξυπνήσει το νου και να μας βοηθήσει για το πως θα συγκλίνουμε στο τι είναι ηθικό πέρα από τους νόμους.
Στην προηγούμενη συνάντησης μας, επίσης, έκανα αναφορά στον Επίκτητο και συγκεκριμένα για αυτό που είπε για την απώλεια:
Ότι τίποτε δεν χάνεται αλλά τα πάντα επιστρέφονται.
Καλή παρηγοριά αυτή!
Ο Πολυνίκης στη συνέχεια ανέλυσε αρκετά πάνω σε αυτό.
Είπε:
Τα πάντα είναι δανεικά και τίποτε δεν είναι δικό μας.
Ακόμη και το σώμα μας δεν είναι δικό μας, αφού γερνάμε και δεν μπορούμε να του δώσουμε εντολή να σταματήσει τη φθορά και το γήρας.
Και ο Πλάτων τα ίδια λέει.
Τώρα τα ίδια λέω και εγώ γιατί τα πιστεύω.
Το ίδιο μάλλον και οι περισσότεροι από εσάς.
Ο Πολυνίκης λοιπόν, μας θυμίζει τι είπε γι’ αυτό ο Επίκτητος.
Αυτός είναι και ο ρόλος του σαν δάσκαλος.
Να μας θυμίσει και να μας αναλύσει κατανοητά, το τι είπαν οι μεγάλοι διανοητές της αρχαιότητας για τα μεγάλα ζητήματα που μας απασχολούν συνεχώς.
Στη συνέχεια μας είπε το πάρα πολύ σπουδαίο, για το τι είμαστε.
Ποιός είναι δηλαδή ο καθένας από εμάς, καθώς περνάμε μέσα από το χρόνο και συνεχώς, κάθε στιγμή αλλάζουμε και είμαστε διαφορετικοί.
Διαφορετικοί είμαστε με τις δεκαετίες, με τα χρόνια, με τις ημέρες, ακόμη και με τις στιγμές.
Αφού όλα αλλάζουν συνεχώς και τα κύτταρα όλων είναι διαφορετικά αυτή τη στιγμή, από ότι ήταν λίγο πριν μπείτε σε αυτή την αίθουσα.
Ποιοί είμαστε λοιπόν; Ποιός είναι ο κάθε ένας από εμάς;
Όσο και να το ψάχνει κανείς θα καταλήξει στο ίδιο συμπέρασμα.
Είμαστε η μνήμη μας.
Η σκέψη μας, το μυαλό μας. Αυτό είναι και το μόνο που είναι δικό μας.
Και αυτό είναι το μόνο που το κάνουμε ότι θέλουμε.
Αυτά είπε ο Επίκτητος, δια στόματος Πολυνίκη, πολύ σωστά.
Εγώ σαν ποιητής, θα σας διαβάσω ένα ποίημά μου σχετικό.
Ο ρόλος του ποιητή είναι να πάρει ένα συμβάν, έναν συλλογισμό, μια έννοια, μια θεωρία ή και όλα αυτά μαζί και να τα συμπιέσει όσο το δυνατόν περισσότερο, ώστε να τα κάνει στίχους μικρούς αλλά, περιεκτικούς.
Δύσκολη δουλειά.
Για την κατανόησή του, σας θυμίζω ότι όταν κοιτάζουμε τη νύχτα τον ουρανό βλέπουμε στην ουσία το παρελθόν. Ποτέ το παρόν.
Βλέπουμε δηλαδή, ένα τοπίο που ήδη είναι διαφορετικό από ότι είναι στην πραγματικότητα αυτή τη δεδομένη χρονική στιγμή.
Οι φωτεινές τελείες που βλέπουμε τη νύχτα στον ουρανό, είναι αστέρια και γαλαξίες, που ήδη έχουν πεθάνει, αφού το φως ταξιδεύει και φτάνει σε εμάς εκατοντάδες και χιλιάδες και εκατομύρια χρόνια μετά το γεγονός.
Δηλαδή όλα αλλάζουν και εμείς είμαστε ανίκανοι να δούμε το γεγονός τη συγκεκριμένη στιγμή που αυτό συμβαίνει.
Ότι συμβανει όμως στον μεγάκοσμο, συμβαίνει και στον μικρόκοσμό μας.
Έτσι, όχι μόνο με τη φιλοσοφία, αλλά και με τη φυσική πλέον αυτό το γνωρίζουμε.
Αλλάζουμε την κάθε στιγμή. Αλλάζουμε συνεχώς, ασταμάτητα.
Σας διαβάζω το ποίημα.
Τίτλος:
Ποιός Είμαι;
Τα μύρια τόσα κύτταρά μου, είναι
όσα του σύμπαντος τα άστρα ακριβώς!
Όποιος διαφωνήσει το αντίθετο να μου αποδείξει.
Πάλι αστειεύομαι, κάτι άλλο ήθελα να πω: Α! Ναι, θυμήθηκα:
Όταν κοιτάξω ψηλά τον ουρανό,
τη νύχτα βέβαια, να βλέπω σαν τελείες γαλαξίες,
ξέρω πως βλέπω όλο μου το παρελθόν,
εννοώ η εικόνα, είναι πράγματι το παρελθόν!
Κι’ αυτό γιατί όπως ορίζει η φυσική,
μέχρι το φως να ταξιδέψει ως τη γη,
όλα αλλάξανε, πέθαναν, πάλι γενήκανε
κι’ εμείς κοιτάζουμε και με τα μάτια βλέπουμε αυτό,
που στην ουσία τώρα δεν μπορεί να είναι εκεί!
Τώρα θυμήθηκα αυτό που είπα στην αρχή
και σκέφτομαι άραγε, πόσες φορές έχω μεταλλαχθεί,
πόσες φορές τα κύτταρά μου επιστρέψανε ξανά στη γη,
πόσα γεννήθηκαν ξανά και συντηρούν την ύπαρξή μου!
Άρα τολμώ να πω, δεν είμαι εγώ αυτός που ήμουνα εχθές
και περισσότερο δεν ήμουνα προχθές!
Για παραπίσω ας μην το συζητήσω,
θα χάσω εντελώς την όρεξη να τ’ αντιμετωπίσω...
Ποιός είμαι εγώ λοιπόν, γεννάται το ερώτημα,
αφού συμβαίνει διαρκώς να αλλάζω;
Άλλος είμαι μικρός, άλλος σαν έφηβος
και παντελώς διαφορετικός όταν γερνάω!
Κι’ όταν κοιτάξω ακόμη μέσα στον καθρέφτη,
βλέπω έναν εντελώς καινούργιο ψεύτη εαυτό,
απ’ ότι ακριβώς καμάρωνα πριν λίγο,
καθ' όσον μύρια κύτταρα ξανά αλλάξανε,
όπως τα άστρα που εξηγήσαμε πιο πριν!
Ποιός είμ’ εγώ λοιπόν, ποιός είμ’ αλήθεια;
Πως ν’ απαντήσω στο ερώτημα αυτό;
Παιχνίδια κάνω, έχω την απάντηση,
την έχουν κι’ άλλοι και την καταθέτω εδώ:
Είναι απάντηση σε τόνο απλό, κατατοπιστικό:
«Είμαι σαφώς, η μνήμη που έχω μέσα στο μυαλό!»
Δημήτρης Βίκτωρ
Ποιός Είμαι;
Τα μύρια τόσα κύτταρά μου, είναι
όσα του σύμπαντος τα άστρα ακριβώς!
Όποιος διαφωνήσει το αντίθετο να μου αποδείξει.
Πάλι αστειεύομαι, κάτι άλλο ήθελα να πω: Α! Ναι, θυμήθηκα:
Όταν κοιτάξω ψηλά τον ουρανό,
τη νύχτα βέβαια, να βλέπω σαν τελείες γαλαξίες,
ξέρω πως βλέπω όλο μου το παρελθόν,
εννοώ η εικόνα, είναι πράγματι το παρελθόν!
Κι’ αυτό γιατί όπως ορίζει η φυσική,
μέχρι το φως να ταξιδέψει ως τη γη,
όλα αλλάξανε, πέθαναν, πάλι γενήκανε
κι’ εμείς κοιτάζουμε και με τα μάτια βλέπουμε αυτό,
που στην ουσία τώρα δεν μπορεί να είναι εκεί!
Τώρα θυμήθηκα αυτό που είπα στην αρχή
και σκέφτομαι άραγε, πόσες φορές έχω μεταλλαχθεί,
πόσες φορές τα κύτταρά μου επιστρέψανε ξανά στη γη,
πόσα γεννήθηκαν ξανά και συντηρούν την ύπαρξή μου!
Άρα τολμώ να πω, δεν είμαι εγώ αυτός που ήμουνα εχθές
και περισσότερο δεν ήμουνα προχθές!
Για παραπίσω ας μην το συζητήσω,
θα χάσω εντελώς την όρεξη να τ’ αντιμετωπίσω...
Ποιός είμαι εγώ λοιπόν, γεννάται το ερώτημα,
αφού συμβαίνει διαρκώς να αλλάζω;
Άλλος είμαι μικρός, άλλος σαν έφηβος
και παντελώς διαφορετικός όταν γερνάω!
Κι’ όταν κοιτάξω ακόμη μέσα στον καθρέφτη,
βλέπω έναν εντελώς καινούργιο ψεύτη εαυτό,
απ’ ότι ακριβώς καμάρωνα πριν λίγο,
καθ' όσον μύρια κύτταρα ξανά αλλάξανε,
όπως τα άστρα που εξηγήσαμε πιο πριν!
Ποιός είμ’ εγώ λοιπόν, ποιός είμ’ αλήθεια;
Πως ν’ απαντήσω στο ερώτημα αυτό;
Παιχνίδια κάνω, έχω την απάντηση,
την έχουν κι’ άλλοι και την καταθέτω εδώ:
Είναι απάντηση σε τόνο απλό, κατατοπιστικό:
«Είμαι σαφώς, η μνήμη που έχω μέσα στο μυαλό!»
Δημήτρης Βίκτωρ
