Για τον Επίκουρο

Λίγα λόγια για τον φίλο μου τον Επίκουρο, καθ΄ ότι  "Επικουρικός"  και εγώ.

Ούτε όσο είσαι νέος να αναβάλλεις να μελετάς, φιλοσοφία, ούτε όταν γεράσεις να πεις ποτέ κουράστηκα, απόκαμα. Γιατί ούτε πρόωρα είναι ποτέ ούτε αργά, για να ασχοληθεί κανείς με αυτό που φέρνει υγεία στην ψυχή.

Έλεγε ο Επίκουρος ότι όλα όσα ήξερε τα έμαθε μόνος του, γιατί οι δάσκαλοι δεν μπορούσαν να του εξηγήσουν, τί υπήρχε πριν από το χάος, από το οποίο προέκυψε η ζωή.

Υπέρτατο αγαθό κατά τον Επίκουρο είναι η ευχαρίστηση, για την απόλαυση της οποίας πρέπει να επιστρατεύονται όλες οι προσπάθειες του ανθρώπου.

Η επικούρεια ευχαρίστηση αφορούσε τις ψυχικές απολαύσεις, την καλλιέργεια του πνεύματος και την άσκηση της αρετής. Οι ιδανικές καταστάσεις για τον άνθρωπο είναι, αρνητικά μεν η αταραξία, η αφοβία και η απονία και θετικά, η ευθυμία, η χαρά και η ευφροσύνη.

Κύρια προσπάθεια του ανθρώπου πρέπει να είναι η απολύτρωση από τον πόνο, η οποία εξασφαλίζει μία παθητική ηδονή.

Η φιλοσοφία του Επίκουρου ήταν τόσο δημοφιλής ώστε πολιτείες ολόκληρες τον λάτρεψαν, του έστησαν αγάλματα και σκάλισαν σε πλάκες τα λόγια του. Ο μεγάλος ποιητής της Ρώμης Λουκρίτιος τον αποθεώνει. Είναι, λέει ο πρώτος Έλλην που κοίταξε κατάματα τον ουρανό χωρίς φόβο, δίδαξε στους ανθρώπους την αληθινή ουσία των πραγμάτων και τους λύτρωσε από το άγχος που είχαν σπείρει στα στήθη τους οι μύθοι.

Δυστυχώς με την έλευση του Μεσαίωνα ο επικουρισμός παρήκμασε και σχεδόν όλα τα γραπτά του Επίκουρου καταστράφηκαν από τις Χριστιανικές αρχές γιατί οι ιδέες του θεωρήθηκαν άθεες.

Τα κυριότερα έργα του γέμιζαν περί τους 300 παπύρους, αλλά διασώθηκαν ελάχιστα. Τα περισσότερα καταστράφηκαν κατά τις πυρπολήσεις βιβλιοθηκών από τον 4ο αιώνα μ.Χ.

Με λίγα λόγια η επικούρεια φιλοσοφία αποτελείται από τις παρακάτω αρχές:

- Τα πάντα είναι δομημένα από άφθαρτα άτομα.

- Τα αντικείμενα γίνονται αντιληπτά σ`εμάς επειδή εκπέμπουν εικόνες διαμέσου του παρεμβαλλόμενου διαστήματος.

- Υπάρχουν άπειροι κόσμοι διαφορετικοί και όμοιοι με τον δικό μας στο αχανές σύμπαν.

- Η φύση αυτού που αποκαλούμε «ψυχή» είναι εντέλει μια σωματική οντότητα, που δεν επιβιώνει μετά τον θάνατο μας εφόσον διασπάται στα δομικά της στοιχεία (άτομα) τα οποία διασκορπίζονται.

- Δεν υπάρχει Θεία Πρόνοια, οι Κόσμοι δημιουργήθηκαν από την χαοτική μη κατευθυνόμενη κίνηση ατόμων.

- Oι Θεοί δεν επεμβαίνουν στον Κόσμο, δεν μας ανταμείβουν για τις λατρείες μας ούτε μας τιμωρούν για τις πράξεις μας, τους είμαστε αδιάφοροι. Το αντίθετο θα ήταν ασύμβατο με την ζωή αταραξίας και ευτυχίας που απολαμβάνουν. Μπορεί για αυτούς να είναι σαν να μην υπάρχουμε αλλά εμείς πρέπει να τους έχουμε ως πρότυπα μίμησης.

Το υπέρτατο αγαθό λοιπόν στην επικούρεια ηθική είναι η ευτυχισμένη ζωή και μπορεί να επιτευχθεί εύκολα ακολουθώντας ένα σύστημα επιλογών και αποφυγών.

Δημήτρης Βίκτωρ