Μνήμη Μάνας – (Λόγω της ημέρας)

 «Διαμορφωνόμαστε από αυτά που αγαπάμε»

και μας διαμόρφωσαν αυτά που μας αγαπήσανε.

Η Μάνα μου Ευδοξία, έννοια πια, είναι πάντα δίπλα και μέσα μου και με εμπνέει.

Τα καλά της χρόνια ήταν πέτρινα.
Παντρεύτηκε πάρα την θέλησή της, ξενιτεύτηκε παρά την θέλησή της, γέννησε επτά φορές παρά την θέλησή της.
Την κυρίευσε το καθήκον και μεγάλωσε μέσα στην σιωπή, την απελπισία, την έσχατη φτώχεια και την αγωνία της για αξιοπρέπεια.

Χρειάστηκε να κυλήσω μέσα στον χρόνο αρκετά, να ζήσω απώλειες και να βιώσω απογοητεύσεις για να την κατανοήσω, να ξενιτευτώ για να την τιμήσω και να γίνω ποιητής για να την τραγουδήσω.

... Στις Μάνες άλλων εποχών...
… Στις Μάνες που αξίζουν να φέρουν τον τίτλο…
… Στις Μάνες όλου του κόσμου...

Δημήτρης Βίκτωρ
31 Ιανουαρίου

Περί ανθρώπων Δικαιοσύνης

Η Δικαιοσύνη είναι μια προσπάθεια για κάτι καλό που χάνεται μέσα στο κακό. 

Το καλό και το κακό, είναι επινοήσεις του ανθρώπου για να συνυπάρξει με τους άλλους.

Η συνύπαρξη στηρίζεται στο αμοιβαίο συμφέρον. 

Η Δικαιοσύνη είναι μέρος αυτού του συμφέροντος. 

Επινόηση δηλαδή, για μείωση της εντροπίας μέσα στην ανισορροπία. 

Ο άνθρωπος, ως μέρος της ανισορροπίας, είναι ανίκανος να την καθορίσει με σαφήνεια. Και το συμφέρον, αδιαφορεί γι’ αυτό. 

Μένει η προσπάθεια, χρησιμοποιώντας καλοσύνη ή κακία, συμπόνια ή αναλγησία, αναλόγως  στιγμής, εποχής, συμφερόντων και οπτικής. 

Δημήτρης Βίκτωρ

Βικτωρ Αφορισμοι 941 - 950

Όποιος πιστεύει, είναι ή ηλίθιος ή απατεών

 

«Ο αριστερός πιστεύει πως είναι ηθικά ανώτερος.
Ο δεξιός πιστεύει πως είναι διανοητικά ανώτερος.
Όποιος πιστεύει, είναι ή ηλίθιος ή απατεών»

 

Το παραπάνω απόφθεγμα εκφράζει με αιχμηρό και προκλητικό τρόπο μια κριτική για τις πολιτικές “ταυτότητες” – ή για την ακρίβεια, για τους ανθρώπους που τις ασπάζονται τυφλά. Ταυτόχρονα, θέτει υπό αμφισβήτηση την ίδια την έννοια της πίστης σε μια πεποίθηση, υπονοώντας ότι ο ισχυρός δογματισμός μπορεί είτε να προδίδει αφέλεια (ηλιθιότητα) είτε να εξυπηρετεί ιδιοτελείς σκοπούς (απατεωνιά).

Η φράση «Ο αριστερός πιστεύει πως είναι ηθικά ανώτερος» στηλιτεύει την τάση πολλών ανθρώπων με αριστερές αντιλήψεις να θεωρούν ότι η βάση των πεποιθήσεών τους (δικαιοσύνη, αλληλεγγύη, ισότητα) καθιστά αυτομάτως τον χαρακτήρα τους “ανώτερο” σε σχέση με τους αντιπάλους τους. Στον αντίποδα, «Ο δεξιός πιστεύει πως είναι διανοητικά ανώτερος» θίγει ένα άλλο κλασικό στερεότυπο: ότι η συντηρητική ή φιλελεύθερη σκέψη αντανακλά, δήθεν, μεγαλύτερη ορθολογικότητα ή “ρεαλισμό” σε σχέση με τον ιδεαλισμό της Αριστεράς.

Κάθε πολιτικός χώρος, μέσα από την ιστορική του εξέλιξη και τα κείμενά του, τείνει να υπερτονίζει τις αρετές του και να υποτιμά τις αδυναμίες του. Έτσι, ο αριστερός προβάλλει πως νοιάζεται περισσότερο για τον άνθρωπο και την κοινωνική δικαιοσύνη (άρα, ηθική ανωτερότητα), ενώ ο δεξιός θεωρεί πως ο ρεαλισμός και η έμφαση στην ατομική ευθύνη και την ελευθερία (ή τη “φυσική τάξη”) δείχνουν περισσότερη “εξυπνάδα” ή τετράγωνη λογική (άρα, διανοητική ανωτερότητα).

Η αντίληψη περί “ανωτερότητας” είτε ηθικής, είτε διανοητικής, είναι συχνά προϊόν ρητορικών απλουστεύσεων, σχεδιασμένων να τονώσουν την αυτο-εκτίμηση της ομάδας και να αυξήσουν τη συσπείρωση των οπαδών της. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, η κάθε παράταξη βλέπει την άλλη υπό το φως της “κατωτερότητας”.

Το τρίτο μέρος του αποφθέγματος, «Όποιος πιστεύει, είναι ή ηλίθιος ή απατεών», σηκώνει μεγάλο βάρος ερμηνείας. Εδώ, η λέξη “πιστεύει” δεν αφορά απλά μια ελπίδα ή μια προτίμηση, αλλά δείχνει το δογματικό στοιχείο: την άκαμπτη, τυφλή πεποίθηση.

Αν κάποιος αποδέχεται ανεπιφύλακτα τη δήθεν ηθική ανωτερότητα της μίας πλευράς ή τη δήθεν διανοητική ανωτερότητα της άλλης, χωρίς να τη θέτει υπό κριτική, ενδέχεται να παραβλέπει αντιφάσεις, λάθη ή ιστορικές αποτυχίες. Μια τέτοια αφέλεια μπορεί να ερμηνευτεί ως “ηλιθιότητα” ή, πιο ήπια, ως πλάνη ή άγνοια.

Υπάρχει όμως και η πιθανότητα της συνειδητής εκμετάλλευσης του δογματισμού. Σε αυτή την περίπτωση, το άτομο προβάλλει τη μία “ανωτερότητα” ή την άλλη, προκειμένου να χειραγωγήσει τους άλλους, να κερδίσει πολιτικό ή κοινωνικό κύρος, ή απλώς να διατηρήσει την κυριαρχία του. Αυτή η συνειδητή κατάχρηση της πίστης δικαιολογεί τον χαρακτηρισμό “απατεώνας”.

Αυτό το απόφθεγμα μπορεί να διαβαστεί ως κυνικό – στο όριο της απαξίωσης κάθε ιδεολογίας. Μερικοί θα πουν ότι “πέφτει στην παγίδα” ενός μηδενισμού, όπου τίποτα δεν αξίζει και όλα είναι ψεύτικα. Ωστόσο, ίσως η ουσία βρίσκεται στη διάκριση ανάμεσα σε μια μετρημένη, κριτική πίστη και σε μια δογματική, αδιάλλακτη πίστη.

Ναι, αρκεί η ιδεολογία (είτε αριστερή, είτε δεξιά, είτε άλλη) να μην αντιμετωπίζεται ως απόλυτο “πιστεύω”· πρέπει να υπόκειται σε διαρκή έλεγχο από τη λογική, την εμπειρία και τον διάλογο. Άλλωστε, οι μεγάλες κοινωνικές αλλαγές ξεκινάνε από ιδέες που προκαλούν ρήξη με την κατεστημένη τάξη. Όταν όμως οι ιδέες γίνονται δόγμα, παύει η γόνιμη αμφισβήτηση και γεννιέται η αυταρχική βεβαιότητα.

Ο άνθρωπος έχει ανάγκη να πιστεύει σε ορισμένες αξίες για να δώσει νόημα στη ζωή του. Η ρήση φαίνεται να καταδικάζει όχι τόσο την ύπαρξη αξιών και ιδεών, όσο την τυφλή, δογματική προσκόλληση σε αυτές.

Η αίσθηση ότι “ανήκουμε” σε μια παράταξη και πιστεύουμε στη μοναδική της “ανωτερότητα” προσφέρει ασφάλεια και ταυτότητα. Μας τοποθετεί σε ένα πλαίσιο, μας δίνει “εχθρούς” και “φίλους” με σχετική ευκολία. Ωστόσο:

Όταν μια κοινωνική ομάδα θεωρεί εαυτήν “ανώτερη” (στην ηθική ή τη διανόηση), συχνά καταλήγει σε αλαζονικές συμπεριφορές, περιθωριοποιεί τους εκτός ομάδας και δεν μπορεί να δει τα δικά της λάθη. Αυτός είναι ο “κλειστός ναρκισσισμός” της ομάδας, είτε αριστερής είτε δεξιάς.

Η πεποίθηση “εμείς είμαστε οι καλοί” ή “εμείς είμαστε οι έξυπνοι” ακυρώνει τη δυνατότητα ουσιαστικής ανταλλαγής επιχειρημάτων. Ο διάλογος γίνεται ανταγωνισμός για το ποιος θα επικρατήσει, αντί για αναζήτηση κοινής αλήθειας. Τα συμπεράσματα είναι προειλημμένα, καθώς ο “άλλος” είναι είτε ανήθικος, είτε “λιγότερο ικανός”.

Το αποφθεγματικό ύφος συχνά παρακάμπτει τις αποχρώσεις για να προκαλέσει σκέψη ή και ενόχληση. Η προκλητική διατύπωση «είναι ή ηλίθιος ή απατεών» στοχεύει να ταρακουνήσει όποιον διαβάζει, ώστε να διερωτηθεί: “Μήπως έχουμε υπεραπλουστεύσει τις απόψεις μας; Μήπως βρίσκουμε ‘παρηγοριά’ σε μια δήθεν ανωτερότητα;”

Η αξία του αποφθέγματος είναι ότι μάς ζητάει να σκεφτούμε κριτικά τις ίδιες μας τις πεποιθήσεις. Πριν υιοθετήσουμε κάποιο σχήμα “ανωτερότητας” (ηθικής, πνευματικής, πολιτισμικής κ.λπ.), καλούμαστε να ελέγξουμε αν βασίζεται σε ουσιαστικά επιχειρήματα ή απλώς σε μια αυτοαναφορική δικαίωση.

Ίσως η πιο δημιουργική ερμηνεία της τελευταίας φράσης είναι ότι δεν πρέπει να παγιδευόμαστε στο τυφλό “πιστεύω”, αλλά να διατηρούμε ανοιχτή τη δυνατότητα αμφιβολίας και έρευνας. Όταν κάποιος εγκαταλείπει την κριτική σκέψη και αποδέχεται μια πεποίθηση σαν απόλυτο δόγμα, χάνει ουσιαστικά την επαφή με την πραγματικότητα, γλιστρώντας είτε στην αφέλεια, είτε στην εκμετάλλευση.

Το απόφθεγμα αυτό είναι, αναμφίβολα, σκληρό και διατυπωμένο με πρόθεση να σοκάρει. Στην ουσία, όμως, έρχεται να κρίνει την αλαζονεία που μπορεί να εμφανιστεί τόσο στην αριστερή, όσο και στη δεξιά σκέψη. Όταν η ιδεολογία μετατρέπεται σε δόγμα ηθικής ή διανοητικής υπεροχής, διαστρέφεται και οδηγεί σε έναν φαύλο κύκλο αλληλοκατηγοριών, στον οποίο το πραγματικό περιεχόμενο των ιδεών πάει περίπατο.

 

Δημήτρης Βίκτωρ

 

ΑΥΤΑ ΑΦΑΝΙΖΟΥΝ ΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΟ

 

«Οι πατριωτικές ανοησίες.
Οι κοινωνικές ανισότητες.
Οι κομουνιστικές ουτοπίες.
Οι θρησκευτικές ψευτιές.
Αυτά αφανίζουν τον άνθρωπο»

 

 Το παραπάνω απόφθεγμα ακούγεται σαν μια περιεκτική καταγγελία διαφορετικών πλευρών της ανθρώπινης εμπειρίας: τα «πατριωτικά φληναφήματα», οι «κοινωνικές ανισότητες», οι «κομμουνιστικές ουτοπίες» και οι «θρησκευτικές ψευτιές». Σε πρώτη ματιά, μοιάζουν σαν τέσσερις διακριτές όψεις του πολιτικού και κοινωνικού βίου, οι οποίες ωστόσο συγκλίνουν σε έναν κοινό παρονομαστή: σύμφωνα με το απόφθεγμα, αυτές οι τέσσερις μορφές σκέψης ή πρακτικής «αφανίζουν τον άνθρωπο». Με άλλα λόγια, φαίνεται να υπονοείται ότι βλάπτουν την ανθρώπινη αξιοπρέπεια, ελευθερία ή ανάπτυξη.

Στην προσπάθεια να αναλύσουμε αυτό το τετράπτυχο, ας λάβουμε υπόψη ότι κάθε στοιχείο έχει τη δική του ιστορική και ιδεολογική φόρτιση. Στο βάθος αναδεικνύεται η αγωνία για την αναζήτηση αλήθειας, δικαιοσύνης και υγιούς κοινωνικής οργάνωσης, σε αντιδιαστολή με το ψέμα, την ανισότητα και την επιφανειακή, «οπαδική» ψυχολογία.

 «Οι πατριωτικές ανοησίες»

Ο όρος “πατριωτικές ανοησίες” (ή “πατριωτικά φληναφήματα”) στηλιτεύει την άκριτη ή φανατική υπερ-ταύτιση με μια πατρίδα, όταν αυτή στηρίζεται σε μύθους, ψευδαισθήσεις ή μισαλλόδοξες ιδέες. Η έννοια της πατρίδας ως κοινής ιστορικής και πολιτισμικής βάσης μπορεί να είναι αξιέπαινη, ωστόσο:

Συχνά, η αγάπη για την πατρίδα εκτρέπεται σε ακραίο εθνικισμό, που στρέφεται εναντίον άλλων λαών ή ενθαρρύνει την τυφλή υπακοή σε ηγέτες με υπερφίαλες φιλοδοξίες. Ο “πατριωτισμός” τότε λειτουργεί σαν εργαλείο χειραγώγησης των μαζών.

Ένας φιλοσοφημένος, κριτικός πατριωτισμός δεν απορρίπτει την αγάπη για τον τόπο και την ιστορία, αλλά αποφεύγει τις θεωρίες περί “ανωτερότητας” και τα εθνικιστικά παραληρήματα που θολώνουν την ανθρώπινη σκέψη. Η «ανοησία» έγκειται στο ότι το συλλογικό ένστικτο δικαιολογεί κάθε αδικία ή επιθετικότητα στο όνομα της “εθνικής υπερηφάνειας”.

 «Οι κοινωνικές ανισότητες»

Η δεύτερη κατηγορία συνιστά μια ουσιαστική πληγή της ανθρώπινης κοινωνίας: οι ταξικές, οικονομικές, μορφωτικές και πολιτισμικές ανισότητες. Αυτές εμφανίζονται διαχρονικά σε όλες τις ανθρώπινες κοινωνίες, διατηρώντας μια ιεραρχία εξουσίας και πλούτου:

Η κοινωνική ανισότητα σηματοδοτεί ότι ορισμένοι άνθρωποι αποκλείονται από βασικά αγαθά, εκπαίδευση, υγειονομική περίθαλψη, πολιτικά δικαιώματα. Τούτη η κατάσταση παραβιάζει την ιδέα της “ισότητας” που εννοιολογικά χαρακτηρίζει τον πυρήνα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Μια δίκαιη κοινωνία προσπαθεί να εξισορροπήσει τις “τυχαίες” κατανομές φυσικών ικανοτήτων ή κοινωνικής τάξης. Παρότι η πλήρης κατάργηση όλων των ανισοτήτων ίσως είναι αδύνατη, η μεγάλη ψαλίδα μεταξύ ευημερίας και φτώχειας καταδεικνύει ότι η κοινωνία μας απέχει πολύ από την ηθική ισορροπία.

Οι ανισότητες μπορούν να “αφανίσουν” τον άνθρωπο είτε σωματικά, μέσω της ανέχειας, είτε ηθικά, οδηγώντας σε απόγνωση, βία ή εκμετάλλευση. Παρεμποδίζουν την ανάπτυξη των ανθρώπινων δυνατοτήτων και βάλλουν στην αυτοεκτίμηση όσων είναι αποκλεισμένοι.

«Οι κομμουνιστικές ουτοπίες»

Το τρίτο σημείο επικαλείται τις “κομμουνιστικές ουτοπίες”. Με αυτό εννοούνται οι ιδεολογίες που οραματίζονται μια τέλεια, αταξική κοινωνία, όπου όλα τα αγαθά είναι κοινά και η εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο έχει εκλείψει. Αν και το όραμα του κομμουνισμού, σε θεωρητικό επίπεδο, γεννήθηκε ως αντίδραση στις κοινωνικές ανισότητες της βιομηχανικής εποχής, η πραγματικότητα υπήρξε συχνά πολύ διαφορετική:

Μια ουτοπική ιδέα, όσα αγαθά κι αν περιέχει, τείνει στη μονομέρεια και απλουστεύει την πολυπλοκότητα της ανθρώπινης φύσης. Ιστορικά, τα καθεστώτα που επιχείρησαν να εφαρμόσουν κομμουνιστικές αρχές επέβαλαν συνήθως κεντρικό έλεγχο, καταπίεση αντιφρονούντων και νέα ιεραρχικά στρώματα. Με άλλα λόγια, δεν κατάφεραν να πραγματώσουν την ιδεατή ισότητα.

Ο άνθρωπος δεν είναι ένα ον που μπορεί να λειτουργήσει μόνο με ομαδική συνείδηση ή μόνον ως “κοινωνικό άτομο” χωρίς ατομικές φιλοδοξίες, ανάγκες και ιδιαιτερότητες. Μια “ιδανική” κοινότητα, εάν δεν λάβει υπόψη τις σύνθετες ανθρώπινες παρορμήσεις και ελευθερίες, γίνεται απολυταρχική.

Όπως και με άλλες ιδεολογίες, η έμμονη πίστη σε μια πλήρως συλλογική “ουτοπία” μπορεί να συντρίψει την ανθρώπινη ελευθερία και ατομικότητα. Έτσι, αντί να απελευθερώσει, καταλήγει να ισοπεδώνει και τελικά να «αφανίζει» τον άνθρωπο, στερώντας του αυθορμητισμό, προσωπική έκφραση και κριτικό πνεύμα.

 «Οι θρησκευτικές ψευτιές»

Το τέταρτο στοιχείο αφορά στις “θρησκευτικές ψευτιές”. Εδώ η κριτική κατευθύνεται στις περιπτώσεις που οι θρησκείες ή οι θρησκευτικοί θεσμοί προβάλλουν ψευδή δόγματα, εκμεταλλεύονται την πνευματικότητα του ανθρώπου ή επιβάλλουν καταπιεστικές ηθικές.

Σε πολλά ιστορικά παραδείγματα, η εκκλησιαστική εξουσία συνεργάστηκε με πολιτικές ή οικονομικές ελίτ, νομιμοποιώντας αδικίες ή ακόμα και βία, για να διατηρήσει την επιρροή της. Στις περιπτώσεις αυτές, η θρησκεία μετατρέπεται σε μηχανισμό χειραγώγησης, αντί σε μέσο ηθικής καθοδήγησης.

Είναι προφανές πως ο άνθρωπος διαθέτει μια έμφυτη ανάγκη για το “υπερβατικό”. Όταν όμως αυτή η ανάγκη εκφυλίζεται σε δόγματα που επιστρατεύουν τον φόβο, τις προκαταλήψεις ή την εξουσία επί των συνειδήσεων, τότε η αλήθεια υποχωρεί μπροστά στο ψέμα και την απάτη.

Όταν μια θρησκεία παραπλανεί τους οπαδούς της ή τους εγκλωβίζει σε αναληθείς εκδοχές του κόσμου, στερώντας τους το κριτικό τους πνεύμα και τη χαρά της πραγματικής πνευματικής αναζήτησης, τότε υπονομεύεται ο ίδιος ο σκοπός της ανθρώπινης ανάπτυξης. Αντί να ελευθερώνει ή να παρηγορεί, εγκλωβίζει και εκφοβίζει.

Συνοψίζοντας, το αποφθεγματικό “τετράπτυχο” αναφέρει τέσσερις παράγοντες που, παρά τις διαφορές τους, έχουν κοινές παθογένειες:

Πατριωτισμός χωρίς κριτήριο → Εθνικισμός / μισαλλοδοξία

Κοινωνικές ανισότητες → Διάσπαση της κοινωνίας / αδικία

Κομμουνιστικές ουτοπίες → Άρνηση ανθρώπινης πολυπλοκότητας / πιθανοί ολοκληρωτισμοί

Θρησκευτικά ψεύδη → Παραπλάνηση και πνευματική καταπίεση

Όλα αυτά “αφανίζουν τον άνθρωπο” στο βαθμό που αφαιρούν από τη ζωή του ουσιώδεις διαστάσεις: την ελευθερία, την ισότητα, την αυθεντική πνευματικότητα και τη δυνατότητα να σκέφτεται και να δρα κριτικά. Μετατρέπουν τον άνθρωπο σε ένα παθητικό ον ή σε “οπαδό” μιας ιδεολογίας, θρησκείας ή οικονομικής ανισότητας, που συχνά τροφοδοτεί τη βία και την αδικία.

Παρά τη ζοφερή πλευρά του αποφθέγματος, μπορούμε να αναζητήσουμε εναλλακτικές:

Μπορεί κανείς να αγαπά τον τόπο του, αναγνωρίζοντας συνάμα τις αδυναμίες και τα λάθη του έθνους του, προωθώντας συνεργασία και ειρηνικές σχέσεις με άλλους λαούς.

Η προσπάθεια μείωσης των ανισοτήτων, μέσα από αλληλεγγύη, πολιτικές πρόνοιας και προώθηση ίσων ευκαιριών, προάγει τον ανθρωπισμό.

Αντί των ουτοπιών (που συχνά καταλήγουν σε αυταρχισμό), μπορούμε να επιδιώκουμε μεταρρυθμίσεις με βάση τα ιστορικά διδάγματα, λαμβάνοντας υπόψη την πολυπλοκότητα της ανθρώπινης φύσης και των σχέσεων παραγωγής.

Η αυθεντική θρησκεία ή φιλοσοφική πνευματικότητα προσκαλεί τον άνθρωπο σε ενδοσκόπηση, αγάπη προς τον άλλον και διεύρυνση της συνείδησης· δεν επιβάλλει στείρα δόγματα, δεν αναλώνεται σε “ψευτιές”.

Το αποφθεγματικό «Αυτά αφανίζουν τον άνθρωπο» συνοψίζει με αιχμηρό τρόπο τις καταστάσεις που, άλλοτε φανατικά και άλλοτε από αδράνεια, οδηγούν σε διάβρωση της προσωπικής και συλλογικής ελευθερίας, δικαιοσύνης και αλήθειας. Πατριωτισμός δίχως μέτρο, ανισότητα δίχως φρένο, ιδεολογική “ουτοπία” δίχως ρεαλισμό και θρησκευτική απάτη δίχως ηθική είναι όψεις ενός κόσμου που ευνοεί τη χειραγώγηση, την απόγνωση ή τον φανατισμό.

Εντέλει, το κρίσιμο δίλημμα είναι αν θα παραδώσουμε τις ζωές μας σε σχήματα που υπόσχονται τυφλή πίστη, υπακοή και υποταγή, ή αν θα επιδιώξουμε μια πιο κριτική, ισορροπημένη και αλληλέγγυα κοινωνία. Η φιλοσοφία, ως τέχνη του να σκεφτόμαστε ελεύθερα και να διακρίνουμε την ουσία από το ψέμα, μας βοηθά να μην παρασυρόμαστε από “φανταχτερές” ιδεολογικές ματαιότητες, αλλά να υπηρετούμε περισσότερο την ανθρωπιά και την αλήθεια.

 Δημήτρης Βίκτωρ

 

 

Κάτι για τον γνήσιο Ποιητή.......

 

«Η απόρριψη του θεού, είναι άθλος του ανθρώπινου μυαλού»

 

Η φράση «Η απόρριψη του θεού, είναι άθλος του ανθρώπινου μυαλού» αναδεικνύει μια βαθιά πτυχή της ανθρώπινης ύπαρξης: την ικανότητά μας να αμφισβητούμε τα πιο σταθερά θεμέλια πάνω στα οποία οικοδομήθηκαν κοινωνίες, πολιτισμοί και κοσμοθεωρίες. Η πίστη ή η αμφιβολία γύρω από την ύπαρξη του θεού δεν είναι απλώς ένα θρησκευτικό ζήτημα· αποτελεί, παράλληλα, και φιλοσοφική διερώτηση για το τι σημαίνει να είμαστε άνθρωποι μέσα στο σύμπαν.

Ο «άθλος» αυτός απαιτεί θάρρος, γιατί προϋποθέτει την αποκοπή του ανθρώπου από ένα από τα αρχαιότερα συστήματα ερμηνείας της πραγματικότητας. Αν τοποθετήσουμε την έννοια του «θεού» ως την αλήθεια, την απόλυτη εξήγηση και την ύψιστη αρχή που κατευθύνει τη ζωή και τη φύση, τότε η απόρριψη αυτής της κοσμοθεωρίας σημαίνει την ανάληψη της ευθύνης τού να βαδίσουμε χωρίς μεταφυσικά στηρίγματα. Το ανθρώπινο μυαλό αναλαμβάνει, σε αυτή την περίπτωση, το δύσκολο έργο να οικοδομήσει το ίδιο το νόημά του, χωρίς να αποζητά απαντήσεις υπερφυσικής προέλευσης.

Στο πέρασμα των αιώνων, πολλοί στοχαστές, από τον Επίκουρο μέχρι τον Νίτσε, επιχείρησαν να «σπάσουν» τα δεσμά του θεϊκού ορισμού της ύπαρξης. Για εκείνους, η ελευθερία του νου δεν ήταν μόνο ζήτημα διάνοιας· ήταν και μια εσωτερική ηθική-υπαρξιακή στάση, που προσέδιδε στον άνθρωπο τη δύναμη να αναζητά μόνος του την αλήθεια. Σε αυτό το πλαίσιο, η πνευματική ανεξαρτησία, η κριτική σκέψη και η διαρκής αμφισβήτηση αναδεικνύονται σε θεμελιώδεις αρετές.

Ωστόσο, όπως κάθε άθλος, έτσι και αυτός συνεπάγεται κόπο, κινδύνους και σύγχυση. Η απουσία ενός απόλυτου νοητικού πλαισίου συχνά γεννά αγωνία, υπαρξιακό κενό, ακόμα και φόβο μπροστά στην ευθύνη της αυτοκαθοδήγησης. Το «ανθρώπινο μυαλό», όμως, διαθέτει αστείρευτη δύναμη όταν τροφοδοτείται από στοχασμό, φαντασία, και αυτογνωσία. Γι’ αυτό, η απόρριψη του θεού δεν δηλώνει απλώς την έλλειψη πίστης, αλλά τον ηρωισμό του νου να σταθεί όρθιος μέσα στο άγνωστο, αναλαμβάνοντας τη δημιουργία δικών του αξιών, δικών του δρόμων και, τελικά, τη σκυτάλη της ελευθερίας της σκέψης.

Δημήτρης Βίκτωρ

ΤΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ ΤΡΑΜΠ

 Τραμπ και παλιάνθρωποι

 Ο Τραμπ είναι ένας παλιάνθρωπος.

Ο Τραμπ έχει παντού οπαδούς!

Αυτό παραξενεύει πολλούς, αλλά είναι φυσικό να συμβαίνει.

Ο Τραμπ είναι αμόρφωτος.

Αυτό από μόνο του δεν τον κάνει βέβαια, παλιάνθρωπο αλλά σε συνδυασμό με το θυμικό του, που είναι κυνικός, αλαζόνας, ακραίος εγωϊστής και υπηρέτης μόνον του δικού του συμφέροντος, τον κάνει υπηρέτη του κακού.

Κακοί είναι πολλοί, αν όχι οι περισσότεροι των ανθρώπων.

Όσοι υποστηρίζουν τον Τραμπ, είναι και αυτοί παλιάνθρωποι.

Δεν θα το παραδεχτούν βέβαια αυτό, γιατί θα προδώσουν τα βαθύτερα πιστεύω τους! Ως επιχείρημα έχουν τον προσδιορισμό της έννοιας.

Αφού και ο Σεξπηρικός Ριχάρδος ο Γ’, για παράδειγμα, είχε τους δικούς του οπαδούς, πως να αποδειχθεί πως ήταν παλιάνθρωπος;

Τί να πούμε για Χίτλερ και Στάλιν, για ακόμα ένα παράδειγμα από τα άπειρα...

Όλοι οι παλιάνθρωποι της ιστορίας των ανθρώπων είχαν και πολλούς οπαδούς.

Οι πλείστοι των ανθρώπων παλιάνθρωποι! Γνωστό αυτό και βέβαιο…

Σαν τον Τραμπ...

Ή μήπως δεν είναι παλιάνθρωποι;

........................................................

Δημήτρης Βίκτωρ

Κάτι για την Ποίηση και την Ομορφιά..........!

 

"ΜΝΗΜΗ ΚΑΤΕΡΙΝΑΣ" - (1939 - 2020) -------- Αφιέρωμα από τον Δημήτρη...

" ΤΕΧΝΑΣΜΑΤΑ " --- Ποίημα: Δημήτρης Βίκτωρ ---- Απαγγελία μαζί με την...

Η Αγία καθημερινότης.

Οι καθημερινές συνήθειες.

Αυτές που ο καθένας επινοεί με τον δικό του τρόπο, για να υποφέρει λιγότερο.

Και όταν περνούν τα χρόνια τη θέση τους παίρνουν τα τεχνάσματα.

Να μείνουν ζωντανές οι επιθυμίες.

Να μείνουμε ζωντανοί.

Να διατηρήσουμε λίγο ακόμη την επιθυμία για ζωή.

 

Τεχνάσματα

 

Τεχνάσματα σοφίζομαι με κόπο ασταμάτητα

να παρατείνω ό,τι ξέρω, ό,τι επιθυμώ

το άλγος ν’ απαλύνω απ’ την απουσία έρωτα

με όσα θαυμαστά οδυνηρά αυτόν ορίζουν.

 

Περνούν οι ώρες, το άγχος τους μετρώ

βήματα σέρνονται αργά στο φως και το σκοτάδι

φθάνουν μηνύματα παλιά και βασανιστικά

θυμίζοντας ανεμελιές, πόθους και προσδοκίες.

 

Τώρα πού να ’ναι οι φίλοι μου οι παιδικοί

όσοι ακόμη ανασαίνουν και τριγύρω φέρνουν την ζωή

καλώντας και παρακαλώντας να τους συμπαθήσει

να αναβάλει το μαρτύριο και να τους ευνοήσει.

 

Εγώ θα συνεχίσω τα τεχνάσματα μ’ αδιαφορία

για να πιστέψω και να δείξω πως ακόμη προχωρώ

μα ο κτύπος ρυθμικός μ’ εμποδίζει να συγκεντρωθώ

να παίξω ρόλο ηθοποιού, για να πειστώ και για να πείσω.

 

Δημήτρης Βίκτωρ

Σεπτέμβριος 2013

ΑΝ ΔΕΝ........................!

 

«Αν δεν αγαπήσεις δεν γράφεις.
Αν δεν κλάψεις δεν γράφεις.
Αν δεν αμφισβητήσεις μην γράψεις»

 

Η γραφή δεν αποτελεί απλώς μια τεχνική δεξιότητα ή έναν τρόπο έκφρασης· είναι, πάνω απ’ όλα, μια βαθιά ψυχική διαδικασία που γεννιέται από τα πιο αληθινά και τα πιο οδυνηρά βιώματά μας. Στον λόγο αυτό, ενυπάρχει η αλήθεια: «Αν δεν αγαπήσεις, δεν γράφεις· αν δεν κλάψεις, δεν γράφεις· αν δεν αμφισβητήσεις, μην γράψεις». Οι τρεις αυτές συνθήκες ορίζουν μια αόρατη πυξίδα που καθοδηγεί τον δημιουργό σε μονοπάτια όπου η σκέψη συναντά το συναίσθημα, και η αμφιβολία γίνεται κινητήριος δύναμη για τη γέννηση της έμπνευσης.

«Αν δεν αγαπήσεις, δεν γράφεις»

Η αγάπη, σε οποιαδήποτε μορφή της – έρωτας, φιλία, στοργή προς την ανθρωπότητα – είναι η πρωταρχική πηγή ζεστασιάς που τρέφει τις λέξεις και τις κάνει να πάλλονται. Χωρίς αγάπη, η γραφή παραμένει κενή· μοιάζει με καλοφτιαγμένο σκεύος χωρίς περιεχόμενο. Η αγάπη καθιστά τον συγγραφέα ευάλωτο και ταυτόχρονα τον οπλίζει με τη δύναμη να δώσει υπόσταση στις πιο αφηρημένες έννοιες. Μέσα από την αγάπη γεννιέται η βαθιά κατανόηση του κόσμου, η πίστη πως υπάρχει κάτι πιο πολύτιμο από τον ίδιο μας τον εαυτό, κι αυτή η πίστη αγκαλιάζει κάθε λέξη στο χαρτί.

«Αν δεν κλάψεις, δεν γράφεις»

Τα δάκρυα δεν είναι μόνο ένδειξη πόνου ή συγκίνησης· είναι και μια καθαρτική διαδικασία, μια στιγμή εσωτερικής αποκάλυψης. Όταν το συναίσθημα ξεχειλίζει και μετατρέπεται σε δάκρυ, ανοίγει τον δρόμο για να γράψεις αληθινά, χωρίς αναστολές, χωρίς φόβο μήπως εκτεθείς. Οι λέξεις που αναδύονται ύστερα από ένα ξέσπασμα θλίψης κουβαλούν βαθύτερα νοήματα, γιατί είναι μπολιασμένες με την αλήθεια της ψυχής. Η θλίψη, ο πόνος και η έντονη συγκίνηση μάς θυμίζουν ότι είμαστε άνθρωποι, φθαρτοί αλλά και ικανοί να βρούμε μέσα από την τραγικότητα της ζωής την ομορφιά της έκφρασης.

«Αν δεν αμφισβητήσεις, μην γράψεις»

Η αμφισβήτηση είναι η σπίθα που πυροδοτεί την αναζήτηση της γνώσης και της αυτογνωσίας. Ο συγγραφέας που δεν αμφισβητεί αποδέχεται την πραγματικότητα ως έχει, χωρίς να δίνει χώρο σε νέες ιδέες, νέες οπτικές. Μα, η δημιουργική διαδικασία προϋποθέτει την τάση να κοιτάς πίσω από ό,τι φαίνεται δεδομένο, να ρωτάς «γιατί;» και «πώς;». Με την αμφισβήτηση, δεν αποδομείς απλώς τον κόσμο γύρω σου, αλλά και τον ίδιο σου τον εαυτό· η κριτική ματιά σε ωθεί να ανακαλύψεις κρυμμένες αλήθειες, θέτοντας υπό δοκιμασία κάθε βεβαιότητα. Κι έτσι, οι λέξεις γίνονται φορείς νέου νοήματος, αντικαθρεφτίζοντας το θαρραλέο πνεύμα ενός ανθρώπου που δεν βολεύεται στο «είναι» αλλά αναζητά το «γίνεται».

Στην εσωτερική αυτή πορεία της γραφής, οι λέξεις αποκαλύπτονται ως ζωντανοί οργανισμοί, που πάλλονται και εξελίσσονται ανάλογα με τη δύναμη των συναισθημάτων μας. Η αγάπη, τα δάκρυα και η αμφισβήτηση συνθέτουν τη βάση ενός πνευματικού και ψυχικού οικοδομήματος το οποίο είναι ισχυρό αρκετά για να αντέξει τα πάντα – αλλά και ευάλωτο, προκειμένου να αγκαλιάσει την αλήθεια. Κι έτσι, η γραφή παύει να είναι μια εξωτερική περιγραφή ή μια επιφανειακή αφήγηση. Γίνεται μια διαρκής πορεία επιστροφής στον ίδιο μας τον εαυτό· μια κατάδυση στο πιο εσωτερικό “εγώ”, που ανοίγει ορίζοντες επικοινωνίας και κατανόησης, τόσο με τον κόσμο γύρω μας όσο και με τις μύχιες πτυχές της ύπαρξής μας.

Ίσως, τελικά, γι’ αυτό να είναι τόσο σημαντικό να αγαπάμε, να κλαίμε και να αμφισβητούμε. Διότι, μέσα στη δίνη αυτών των συναισθημάτων και ερωτημάτων, χτίζουμε μια αλήθεια τόσο δυνατή, που αντέχει στο χαρτί και στον χρόνο – αφήνοντας το αποτύπωμα της ανθρώπινης ψυχής που δεν έπαψε ποτέ να παλεύει για να κατανοήσει τον κόσμο και τον εαυτό της.

Δημήτρης Βίκτωρ

 

 

Το Φως του Σκότους

Και εξαίφνης στο σκότος έπεσε κι άλλο σκότος! Πως γίνεται;

Το σκοτάδι έχει άπειρες αποχρώσεις. Αρχίζει από το γκρι και φτάνει στο μαύρο. Μα και το μαύρο επίσης, έχει άπειρες αποχρώσεις.
Το μαύρο που φτάνει στο έρεβος και στην συνέχεια στο απόλυτο μαύρο, αυτό του σύμπαντος, όταν θα πεθάνουν όλοι οι γαλαξίες με τα αστέρια τους.

Μόνο να φανταστείς μπορείς το απόλυτο μαύρο.

Οι τέχνες δεν μπορούν να το αποδώσουν και η ποίηση αδυνατεί.

Κι αυτό γιατί η κάθε ενέργεια, ακόμη και η άπειρα ελάχιστη, χρειάζεται κάποιο ίχνος φωτός.

Με την πίστη όμως και με τους αρχηγούς της και τους πιστούς της, τα πράγματα είναι πιο ξεκάθαρα.

Το σκοτάδι είναι η άπειρη δύναμη τους και γι’ αυτό από νωρίς το ονόμασαν φως. Και τι φως! Φως ψυχής!

Όλες οι θρησκείες στηρίζονται σε αυτό το σκοτεινό φως. Αυτό το καταφύγιο της ψυχής!
Μια βαθιά εξουσία ακλόνητη, χαραγμένη πια μέσα στο DNA των ανθρώπων.

Οι επιστήμες μάχονται και με τα αποτελέσματα προσφέρουν ευδαιμονία. Αλλά το σκότος πάντα απέναντι, πολέμιο κατάλοιπο της ανοησίας, της εμπάθειας, της μισαλλοδοξίας.

Το Όνειδος επί της γης:

Οι θρησκείες, οι εκπρόσωποι, τα θύματα-πιστοί.

Το απόλυτο μαύρο στην πράξη.

Κανένας οίκτος.....!

 

Δημήτρης Βίκτωρ

Κάδρο για όλες τις εποχές...

...... 2011 - 2012 - 2013 - 2014 - 2015 - 2016 - 2017 - 2018 - 2019  -  2020 - 2021 -  2022 - 2023 - 2024 - 2025 - ΤΙΚ  -  ΤΑΚ  -  ΤΙΚ   -  ΤΑΚ  -ΤΙΚ  -   ΤΑΚ  -  ΤΙΚ  -  ΤΑΚ  -  ΤΙΚ  -  ΤΑΚ  -  ΤΙΚ  -

.....................................................................................................

Αυτή την χρονιά, αυτόν τον μήνα, αυτή την βδομάδα μπορεί να πεθάνεις και δεν κατάφερες να γίνεις φυσικός και γαλήνιος.

Παραμένεις φοβισμένος κάτω από κάποιον θεό και τον ικετεύεις μέσα σου για μετά θάνατον ζωή!

Δεν έγινες ακόμη συμπονετικός και δεν κατάλαβες πως σοφία είναι να σκέφτεσαι και να πράττεις δίκαια.

Θαρρείς πως έχεις χρόνο για όλες τις εκκρεμότητες.

 

Και, Ναι! Όπου νάναι πεθαίνεις...

 

Πεθαίνεις, για πάντα!.

 

Δημήτρης Βίκτωρ