Περί αξίας που επιβιώνει

 «Η μόνη αξία που επιβιώνει, καθώς ο χρόνος περνάει, είναι η ικανότητα του ανθρώπου να διακρίνει και να δημιουργεί την Ομορφιά. Όσο περισσότερο διαρκεί αυτή η ικανότητα, τόσο ένας άνθρωπος συνεχίζει να νοιώθει μη δυστυχισμένος, ακόμη κι όταν πια έχει γεράσει»

Η έννοια της Ομορφιάς, τόσο στον αισθητικό όσο και στον ηθικό-πνευματικό της ορίζοντα, αποτελεί ένα από τα κεντρικά ζητούμενα της ανθρώπινης ύπαρξης. Το απόφθεγμα επισημαίνει πως η ικανότητα να διακρίνουμε και να δημιουργούμε την Ομορφιά είναι μία από τις ελάχιστες –αν όχι η μόνη– διαχρονικές αξίες που επιβιώνουν, καθώς φθείρεται η σωματική μας δύναμη και συχνά οι υλικές επιδιώξεις χάνουν το νόημά τους. Όσο, λοιπόν, διατηρείται μέσα μας αυτή η ικανότητα, τόσο μένουμε «μη δυστυχισμένοι» ή, θετικότερα ειπωμένο, προσηλωμένοι σε ένα βαθύτερο αίσθημα ολοκλήρωσης.

Η διάκριση της Ομορφιάς:
Η πρώτη διάσταση του αποφθέγματος αφορά την ικανότητα να διακρίνουμε την Ομορφιά. Δεν πρόκειται μόνο για ένα καθαρά αισθητικό κριτήριο (π.χ. ένα ωραίο έργο τέχνης ή ένα τοπίο), αλλά και για την καλλιέργεια της συνείδησης που ξέρει να “βλέπει” τη χαρά, την αρμονία, την τάξη, την αλήθεια σε κάθε κατάσταση. Στο βάθος, η ικανότητα αυτή αποτελεί μια στάση ζωής: την απόφαση να αναζητούμε, αντί να αγνοούμε, τα στοιχεία που είναι αρμονικά, δημιουργικά ή εμπνευστικά στον κόσμο γύρω μας. Όταν καταφέρνουμε να σταθούμε μπροστά σε ένα απλό γεγονός –ένα χαμόγελο, ένα ηλιοβασίλεμα ή έναν άνθρωπο γεμάτο καλοσύνη– και να δούμε σε αυτό την Ομορφιά, ήδη αρχίζουμε να γεμίζουμε τη ζωή μας με ένα αίσθημα βαθιάς ικανοποίησης.

Η δημιουργία της Ομορφιάς:
Η δεύτερη πλευρά της αξίας αυτής έγκειται στην ικανότητα δημιουργίας της. Δεν αρκεί απλώς να εντοπίσουμε τη γοητεία ή τη χάρη που μπορεί να κρύβεται στα πράγματα· χρειάζεται να συμβάλλουμε κι εμείς με κάποιον τρόπο, ώστε η Ομορφιά να γεννάται και να πολλαπλασιάζεται. Αυτό το δημιουργικό στοιχείο μπορεί να εκδηλωθεί σε κάθε ανθρώπινη ενέργεια –στην τέχνη, στη φροντίδα του άλλου, στην ικανότητα να προσφέρουμε χαρά ή να απαλύνουμε τον πόνο. Ακόμη και η πιο απλή πράξη μπορεί να εμπεριέχει μια δημιουργική πνοή, αν γίνεται με αγάπη, καλαισθησία και ενδιαφέρον για τον κόσμο που μας περιβάλλει. Σε αυτήν την ουσιώδη συμμετοχή στη «γέννηση» της Ομορφιάς, ανακαλύπτουμε τον αυθεντικό ρόλο μας ως όντα προικισμένα με φαντασία, συναίσθημα και νου.

Η Ομορφιά ως αντίδοτο στη φθορά του χρόνου:
Το απόφθεγμα τονίζει, επιπλέον, πως η διατήρηση της ικανότητας αυτής μάς προστατεύει από τη δυστυχία της φθοράς. Με την πάροδο των χρόνων, οι σωματικές αντοχές μειώνονται, οι στενές φιλίες μπορεί να χάνονται, οι καθημερινές χαρές συχνά αλλάζουν μορφή. Ωστόσο, η ικανότητα να βιώνουμε και να παράγουμε Ομορφιά μπορεί να διατηρηθεί άσβεστη, αρκεί να την καλλιεργούμε. Ο άνθρωπος που παραμένει ανοιχτός σε νέα ερεθίσματα, που δίνει χώρο και χρόνο στη φαντασία του, που καλλιεργεί  το πνεύμα του, δεν επιτρέπει στη φθορά να επικρατήσει στον ψυχισμό του. Αντιθέτως, παραμένει ζωντανός, δημιουργικός, «μη δυστυχισμένος», όπως επισημαίνεται. Η χαρά που πηγάζει από την αίσθηση ότι συμμετέχουμε σε μια διαρκή πράξη ομορφιάς είναι αυτή που συνεχίζει να μας στηρίζει.

Η Ομορφιά, σε όλες τις εκφάνσεις της, λειτουργεί ως πνευματική «τροφή» και θεμελιώδες βίωμα που μάς επιτρέπει να αντέξουμε τον χρόνο και τις αλλοιώσεις του. Η ουσιαστική ενασχόληση με την Ομορφιά –η διάκρισή της και η δημιουργική της έκφραση– μετατρέπεται σε ασπίδα ενάντια στη μονοτονία, τον κυνισμό και την απελπισία. Είναι αυτή η «μόνη αξία» που, διαρκώς ανανεούμενη, μάς υπενθυμίζει ότι ο άνθρωπος δεν είναι ένα παθητικό πλάσμα· διαθέτει μέσα του τη σπίθα της καλλιτεχνίας και της αλληλεγγύης, στοιχεία τα οποία συνιστούν ίσως την πιο γνήσια κληρονομιά που μπορούμε να αφήσουμε στην επόμενη γενιά. Και όσο περισσότερο διαρκεί, τόσο περισσότερο γεμίζει με φως κάθε στιγμή της ύπαρξής μας.

Δημήτρης Βίκτωρ